ذكر شهادت على اكبر عليه‏السلام به نقل از مقتل روضة الشهدا

پس امام حسين عليه‏السلام ماند و سه پسر او على اكبر و على زين العابدين و على اصغر و گويند او عبدالله نام داشت و به جهت آن كنيت امام حسين اباعبدالله مقرر شد اما چون امام حسين ديد كه از ياران و برادران و خويشان كسى نمانده سلاح بر خود راست كرد كه به ميدان رود على اكبر چون پدر را ديد كه قصد ميدان دارد فرود آمد و در دست و پاى او افتاد و گفت:

اى پدر هرگز مباد كه من يك روز و يك ساعت بى تو در جهان باشم روا مدار كه مرا در ميان ظالمان بگذارى چندان حرب خود را موقوف گردان كه من جان در قدمت ببازم و دل پرخون خود را از غصه اين دونان بپردازم امام حسين عليه‏السلام و خواهران و دخترانش از خيمه بيرون دويده در دست و پاى على اكبر افتادند و در منع كردن محاربه داد مبالغه دادند .

امام حسين عليه‏السلام نيز اجازت نمی ‏فرمود و على اكبر زارى و تضرع می نمود و سوگندهاى عظيم به پدر می داد و قطرات اشك از چشمه چشم می ‏گشاد. پس امام حسين عليه‏السلام از بسيارى ناله و زارى او به دست مبارك خود سلاح در وى پوشانيد و زره و جوشن بر وى راست كرد و كمر اديم كه از آن حضرت امير بود بر ميان او بست و مغفر فولادى بر فرق مباركش نهاد و بر اسب عقابش سوار گردانيد مادر و خواهرانش در ركاب و عنانش آويختند و به جاى آب خون از ديده مى‏ريختند. امام حسين فرمود:

كه دست از وى بداريد كه عزيمت سفر آخرت دارد. پس على اكبر ايشان را وداع كرده روى به مصاف جاى آورد و او جوانى بود هجده ساله با روى چون آفتاب و گيسوى چون مشك ناب و از روى خلق و خلق شبيه ‏تر از وى به رسول خدا صلّى الله عليه و آله و سلم كس نبود چون به ميدان رسيد ساحت آن معركه از شعاع رخسار وى منور شد .لشكر عمر سعد در جمال وى متحير مانده از وى پرسيدند كه اين كيست كه تو ما را به حرب وى آورده‏ اى؟

اين كيست سواره كه بلاى دل و دينست	صد خانه برانداخته در خانه زينست
ماهيست درخشنده چو بر پشت سمندست	سرويست خرامنده چو بر روى زمينست

چون عمر سعد در نگريست و او را بر اسب عقاب سوار ديد گفت: اين پسر بزرگ حسين است كه در شكل و شمايل به حضرت رسالت صلّى الله عليه و آله و سلم می ‏ماند و در روايتى آمده است كه هرگاه شوق لقاى سيد عالم صلّى الله عليه و آله و سلم بر اهل مدينه غالب شدى بيامدندى و در روى على اكبر نظر كردندى و چون شوق استماع كلام سيد انام عليه الصلاة و السلام بر ايشان غلبه كردى سخن شكر نثار شاهزاده شنودندى اين جوان با قامتى چون سرو روان و طلعتى افروخته‏ تر از گل ارغوان اسب را در عرصه ميدان به جولان در آورده می ‏گفت:

انا على بن الحسين بن على

نحن و بيت الله اولى بالنبى

 و اين بيت از رجزيست كه شاهزاده می ‏خوانده از عز حسب و شرف نسبت خود خبر می داده .
ابوالمؤيد خوارزمى آورده كه على اكبر به معركه مبارزت جلوه‏كنان در آمد حلقه گيسوى مشكين بر روى نگين افكنده و آن شاهزاده چهار گيسوى تافته بافته مجعد معنبر مسلسل معطر داشته دو از پيش و دو از پس میانداخته و زبان روزگار در وصف آن شهسوار بدين ابيات نغمه مى‏پرداخته:

خسروا مشترى غلام تو باد ‏	توسن چرخ در لگام تو باد
سبز خنك فلك مسخر توست	ابلق روزگار رام تو باد

 و شاهزاده رجزى در مناقب خود و اهل بيت می خوانده كه ترجمه بعضى از آن در مقتل نورالائمه خوارزمى بر اين منوالست:

منم على حسين على كه خسرو مهر‏	فراز تخت فلك كمترين غلام منست‏
من از نژاد شهى‏ام كه قدر او مى‏گفت	كه خطبه شرف سرمدى به نام منست‏
عنان ز معركه خصم بر نخواهم تافت	چرا كه توسن تند سپهر رام منست‏

 راوى گويد كه هر چند على اكبر مبارز مى‏ طلبيد كسى به مبارزت او نمی ‏آمد .شاهزاده خود را بر لشكر خصم زده شور در ميمنه و ميسره و قلب و جناح آن سپاه افكند و چندان مقاتله كرد كه آن گروه انبوه از حرب وى به ستوه آمدند .پس مراجعت نموده پيش پدر آمد و گفت:

يا ابتاه اى پدر بزرگوار ذبحنى العطش مرا می ‏كشد و هلاك مى ‏گرداند تشنگى واثقلنى الحديد و گران مى‏ سازد و در رنج می افكند .
مرا آهن سلاح فهل لى شربة ماء من سبيل آيا به شربتى از آب هيچ راه توان برد و براى حصول مقدارى از آن چاره توان كرد حقا كه اگر قطره‏اى آب به حلق من رسيدى دمار از اين قوم نابكار برآوردمى .

امام حسين عليه‏السلام او را پيش طلبيد و خاك از لب و دهان وى پاك كرد و انگشترى حضرت رسول صلّى الله عليه و آله و سلم در دهان وى نهاد تا بمكيد و تشنگى وى تسكين يافت ديگرباره روى به ميدان نهاد و رجزى در صورت حال خود ادا كرد كه ابوالمفاخر در ترجمه آن آورده كه:

ساقى كوثر آب مى‏خواهد	مير مجلس شراب مى‏خواهد
بچه شير در طريق خطر	راه آب از كلاب مى‏خواهد
كيست آن كو ز فرط بى نمكى	دل زهرا كباب مى‏خواهد
گيسوان سيه سفيد حسين	كيست كز خون خضاب مى‏خواهد
مؤمن‏ان در بهشت و منكر ما	سوى دوزخ شتاب مى‏خواهد

 در اين نوبت كه شاهزاده مبارز مى ‏طلبيد عمر سعد طارق بن شبث را گفت:

برو و كار پسر حسين را بساز تا من حكومت رقه و موصل از پسر زياد براى تو بستانم. طارق گفت: مى ‏ترسم كه فرزند رسول صلّى الله عليه و آله و سلم را بكشم و تو بدين وعده وفا نكنى. عمر سعد سوگند خورد كه از اين قول برنگردم و اينك انگشترى من به گرو بستان طارق انگشترى عمر سعد را در انگشت كرد و به آرزوى حكومت رقه و موصل روى به حرب على اكبر آورد .

به سلاح تمام به ميدان آمده نيزه حواله على اكبر كرد و على اكبر نيزه او را رد كرده در آمد و نيزه بر سينه وى زد كه مقدار دو وجب سنان از پشتش بيرون آمد و طارق از اسب در گرديد على اكبر مركب عقاب را بر او راند تا همه اعضاى او به سم مركب شكسته شد .

پسر او عمر بن طارق بيرون آمد به قتل رسيد پسر ديگرش طلحة بن طارق از غم پدر و برادر بسوخت و مركب برانگيخته چون شعله آتش خود را به على اكبر رسانيد و فى الحال روى گريبانش گرفته به طرف خود كشيد تا از مركبش در افكند على اكبر دست فراز كرد و گردن او بگرفت و چنان بر پيچيد كه خرد و درهم شكست و از زينش در ربوده بر زمين زد كه غريو از لشكر برآمد نزديك بود كه مردم از هول و هيبت و زور و شوكت شاهزاده متفرق گردند .

عمر سعد بترسيد و مصراع بن غالب را گفت:

كه برو و اين جوان هاشمى را دفع كن. مصراع در برابر وى آمده گرماگرم بر او نيزه حمله كرد على اكبر شجاعت از جد و پدر خود ميراث داشت نعره ‏اى زد چنان چه همه سپاه از هول نعره او بترسيدند و به مصراع در آمده به تيغ نيزه او را قلم كرد و مصراع خواست كه شمشير بر او راند كه على اكبر خدا را ياد كرد و بر رسول خدا صلوات فرستاد و تيغى بر سر زدش چنان چه تا به روى زين به دو نيم شد و دو پاره از مركب درافتاد و سپاه در خروش آمدند .

و ابن سعد محكم بن طفيل را با ابن نوفل  طلبيد و هر يكى را هزار سوار داده به حرب على اكبر فرستاد و ايشان از گرد راه بر على اكبر حمله كردند و شاهزاده آتن حمله را رد كرده بر ايشان حمله كرد و به يك حمله آن دو هزار سوار را بر گرفته تا به قلب لشكر بدوانيد و مانند شير گرسنه كه در رمه افتد مى‏ زد و مى‏ كشت تا شور در لشكريان افتاد پس بازگشته پيش پدر آمد و فرياد العطش بر داشت.

امام حسين فرمود: اى جان پدر غم مخور كه دم به دم از حوض كوثر سيراب خواهى شد .على اكبر بدين مژده دلشاد گشته باز گرديد و به يكبار لشكر اشرار از يمين و يسار بر او حمله كرده زخم بسيار بر وى واقع شد. آخر به طعن نيزه ابن نمير و گويند به ضرب تيغ منقذ بن مره عبدى از مركب در افتاد و نعره زد كه اى پدر اين از پاى در افتاده را درياب و دست گير.

به رهگذار چو خاكم فتاده هان اى بخت	بدين طرف برسان نازنين سوار مرا
نمى‏برم ز غم اين بار جان براى خدا	رخبر بريد ز من يار غمگسار مرا

 آواز او به گوش امام حسين رسيده در تاخت و او را از ميان ميدان در ربوده به در خيمه آورد و از مركب فرود آمده سرش در كنار گرفت و گفت:
 اى فرزند ارجمند و اى آرام دل دردمند با مادر و پدر سخنى بگوى.

على اكبر ديده باز كرد و سر خود را در كنار پدر ديد و خروش مادر و خواهران شنيد گفت: يا ابتاه مى‏ بينم درهاى آسمان گشاده است و حوران جامهاى شربت در دست نهاده مرا اشارت مى‏ كنند كه بيا اين كلمه بگفت و وديعت روح باز سپرد .

خروش از حرم امام حسين عليه‏السلام و خواهران و دخترانش برآمد و امام نيز مى‏ گريست و مى‏ گفت: اى فرزند منزل خود را در آن جهان بديدى و به نزديك جد خود رسيدى و شربت‏هاى نوشين نوشيدى و خلعتهاى بهشت پوشيدى و ما را در ميان اعدا بگذاشتى و خود راه جنات عدن مفتحة لهم الابواب برداشتى.

اى عزيز پدر كجا رفتى	وز كنار پدر چرا رفتى‏
برنخورده ز بوستان حيات	سوى كاشانه فنا رفتى‏
به كزين كلبه فنا رستى	به سراپرده بقا رفتى‏
مصطفى جد توست ميدانم	كه به نزديك مصطفى رفتى‏
فرع زهرا و مرتضى بودى	سوى زهرا و مرتضى رفتى‏

شهربانو مى‏ گفت: دريغ از آن نهال چمن شادمانى كه طراوت بهار جوانى او به صدمت باد خزان اجل پژمرده شد و افسوس از آن جمال زيبا كه هنوز از حلاوت حيات چاشنى ذوق نيافته چون غنچه از شوكت خار فنا و فوات در پرده شد.

و در روايت ديگر آمده است كه در آن زمان كه على اكبر بر تمام لشكر حمله كرد و او را در ميان گرفتند شاهزاده از نظر امام حسين عليه‏السلام غائب شد. حضرت امام از عقب وى در آمد تا تفحص احوال وى كند و نعره مى ‏زد كه يا على يا على.

 ناگاه آواز على اكبر برآمد كه يا ابتاه ادركنى اى پدر مرا درياب امام حسين مركب بدان جانب راند و گفت: يا على

از طرف ديگر نعره برآمد كه ادركنى يا ابتاه امام حسين عليه‏السلام از عقب آواز رفت او را نديد آواز داد كه يا على آواز نيامد و سبب آن بود كه منقذ بن نعمان زخمى بر فرق او زده بود و بدان نزديك شده كه شاهزاده از مركب در افتد خود را به مردى نگاهداشته و يال اسب را گرفته عنان را بدو گذاشت اسب او را به جانبى بيرون برد كه نه جانب لشگرگاه امام حسين بود و چون قدرى راه برفت على اكبر از اسب در افتاد و اسب روى به جانب ميدان نهاد اما چون امام حسين نعره زد و جواب نشنيد بى طاقت شده صف لشكر را از هم بدريد على اكبر را نديد .

در صحن ميدان نگاه كرد او را كشته نيز نيافت قضا را مركب امام حسين از حوالى لشگرگاه عمر سعد روى به جانب باديه نهاد و هر چند امام حسين عنان او باز كشيد اسب تمكين نكرد تا مقدارى راه از ميدان قتال و معركه جدال دور شد يا على يا على نعره مى‏ زد و در آرزوى فرزند پسنديده آب از ديده محنت‏ ديده مى‏ باريد و به زبان حال مى‏ فرمود كه:

ز فرقت تو دلى دارم و هزاران درد

ز هجر تو نفسى دارم و هزاران آه‏

 اى فرزند دلبند كجايى و چرا رخ نازنين خود به پدر سوخته‏ جگر نمى ‏نمايى اى پسر از جفاى دشمن دلريشم آرى ريش دل مرا نمك هجران در خورست.

من خود از آزار اين سنگين دلان

زار بودم گشتم اكنون زارتر

 ‏ در اثناى اين حال نظر امام حسين عليه‏السلام بر مركب على اكبر افتاد و على را نديد خواست كه اسب را بگيرد. اسب روى به باديه نهاد و امام حسين پى اسب برداشته مى‏ رفت تا به موضعى رسيد كه اسب ايستاده بود نگاه كرد على اكبر را ديد افتاده چون مرغ نيم بسمل مى‏ طپد و بى‏ خودانه در ميدان خاك و خون مى‏ غلطد .

امام حسين عليه‏السلام فى الحال پياده شد و پيش وى بنشست و دست بر پيشانى وى نهاد على اكبر چشم باز كرد جمال با كمال پدر را ديد گفت: يا ابتاه مى‏ بينى امام حسين گفت: چه چيز را مى‏ بينم؟ گفت: هله‏ اى پدر در نگر و ببين كه جدم حضرت مصطفى صلّى الله عليه و آله و سلم دو قدح از شراب بهشت در دست دارد و يكى به من مى‏ دهد كه بنوش و من مى‏ گويم كه هر دو قدح به من ده كه به غايت تشنه‏ ام مى‏ فرمايد: كه اى على تو اين قدح بنوش كه آن ديگر را براى پدرت آماده كرده‏ ام كه او نيز با لب تشنه و دل خسته به نزد من خواهد آمد اين كلمه بگفت و جان به جانان تسليم كرد.

امام حسين عليه‏السلام او را بر اسب عقاب بسته به در خيمه آورد و مادر و خواهرانش زارى در گرفتند و براى وى مرثيه‏ ها مى‏ خواندند چنانچه قبل از اين سمت ذكر يافت.

 دريغا كه هلال نورگستر آسمان ولايت كه از افق امامت و هدايت طلوع يافته بود هنوز بر مدارج معارج كمال بدريت مرتقى و مشتعل ناگشته به حجاب غروب و نقاب افول محتجب و مختفى گشت و نهال طوبى مثال بوستان كرامت كه بر كنار جويبار فتوت و شهامت نشو و نما پذيرفته بود پيش از اظهار ازهار فضائل و اثمار معالى به صرصر اجل از پاى در آمد. ‏

تا دامن آن تازه گل از دست برون شد

چون غنچه دلم ته به ته آغشته به خون شد

  سوزش اين درد غمزده‏ اى داند كه به واقعه غم ‏اندوز مهاجرت فرزند سوخته باشد و خراشش اين زخم را مصيبت‏ رسيده‏ اى شناسد كه به حادثه ديگر سوز مفارقت دلبندى مبتلا گشته باشد. ‏

هلاك جان من آن پير داند

كه روزى از جوانى دور ماندست‏

  القصه امام حسين عليه‏السلام ديد كه از هيچ طرف يارى و مددكارى روى نمى‏ نمايد و از هيچ جانب آواز غمگسارى و هوادارى نمى ‏آيد و مخدرات حجرات عصمت و طهارت خروش برآوردند و فغان و شيون آغاز كردند آن حضرت فرمود:

كه اى پردگيان حرم نبوت و اى پرورش‏ يافتگان در تتق عفت و فتوت خاموش باشيد تا دشمنان شماتت نكنند و صبر و شكيبايى را شعار و دثار خود سازيد كه در بلا جزع كردن موجب محرومى از ثوابست و ثواب صابران نزديك حق سبحانه و تعالى بيرون از سرحد حساب و زبان نياز فراق‏ زدگان اهل بيت فحواى اين سخن ادا مى‏ كرد.

دل ندارد طاقت بار فراق

اى دلست اى شاه سنگ خاره نيست‏

‏ و ناطقه حال امام در جواب مى‏ فرمود كه راست مى‏ گوييد.

صبر كردن در فراق چو منى

سخت دشوار است اما چاره نيست‏

 ‏  پس دختر خود سكينه را بنواخت و خواهران را گفت: سكينه من امروز يتيم خواهد شد زينهار كه بعد از من بانگ بر او نزنيد و با وى بى‏ التفاتى نكنيد كه دل يتيمان نازك باشد و پس از واقعه من موى برهنه مكنيد و طپانچه بر چهره مزنيد و روى سينه مخراشيد و جامه چاك مسازيد كه آنها عادت اهل جاهليتست .اما از گريه منع نمى‏ كنم كه شما غريبان و بى كسانيد مظلوم و بى‏چاره شده و محروم و آواره گشته و با اين همه به مصيبت من مبتلا خواهيد شد و به شهادت من سراسيمه و شيدا خواهيد گشت و در اين محل زينب و ام‏ كلثوم و شهربانو و سكينه بى طاقت شده گريه آغاز كردند بر وجهى كه صومعه‏ داران آسمان از آه و ناله ايشان به فرياد آمدند .امام حسين عليه‏السلام همه ايشان را تسلى داد و بر مركب سوار شده خواست كه به ميدان رود ناگاه خروش عظيم و غلغله بزرگ از خيمه به سمع مبارك وى رسيد از سبب آن پرسيد...
 
منبع : كتاب روضة الشهدا كمال الدين حسين بن على واعظ كاشفى